Korespondencja hetmańska obejmująca okres od połowy XVII do
połowy XVIII wieku, to bezcenne źródło do dziejów Rzeczypospolitej
Obojga Narodów. Idea zebrania, opracowania, a następnie wydania
listów pięciu hetmanów wywodzących się z rodziny Potockich herbu
Pilawa, narodziła się jako odpowiedź na pojawiające się postulaty,
niedostatecznego wykorzystania epistolografii w badaniach nad
dziejami państwa polsko-litewskiego. Listy wytwarzane w otoczeniu
kolejnych hetmanów koronnych, a kierowane do najważniejszych osób w państwie,
stanowiły i stanowią doskonałe źródło pokazujące mechanizmy rządzenia
państwem, kierowania armią, naświetlając jednocześnie wszelkie wady i zalety
ówczesnej polityki. Źródła te rozproszone w wielu archiwach znajdujących się na
terenie kilku krajów Europy, często nie dość znane, nie były wykorzystywane przez
historyków, w sposób na jaki zasługują.
Oddawana w ręce Czytelników seria „Listów hetmańskich rodu Potockich” będąca elementem serii MONUMENTA POLONIAE EPISTOLARIA
http://dig.pl/index.php?s=wyniki&rodz=8&id=37
ma być próbą naprawienia tej sytuacji i wprowadzenia do szerokiego obiegu naukowego
listów, które są świadkiem swoich czasów i dziś uzyskują ponownie okazję by
przemówić.
Listy hetmanów z rodziny Potockich wydane w ramach Serii
MONUMENTA POLNIAE EPISTOLARIA
Tom I. KORESPONDENCJA MIKOŁAJA POTOCKIEGO
Tom II. KORESPONDENCJA STANISŁAWA REWERY POTOCKIEGO
Tom III. KORESPONDENCJA SZCZĘSNEGO KAZIMIERZA POTOCKIEGO
Tom IV. KORESPONDENCJA ANDRZEJA POTOCKIEGO
Tom V. KORESPONDENCJA JÓZEFA POTOCKIEGO
Andrzej Potocki był synem hetmana wielkiego koronnego Stanisława Rewery
Potockiego i pomimo tego, że nigdy nie doczekał się nominacji na buławę wielką
koronną, na trwałe zapisał się w dziejach Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Wychowany w duchu legalizmu, przez większość lat swojej aktywności pozostawał
wierny dworowi i u jego boku powoli budował swoją karierę polityczną. Na trwałe
związał się ze stronnictwem profrancuskim w Polsce, a tym samym z osobą Jana
Sobieskiego. To właśnie u jego boku miała rozwijać się kariera polityczna, a także
wojskowa przyszłego hetmana polnego. Jego kandydaturę do buławy rozważano już
w połowie lat 60. XVII w., jednak doczekać się miał jej dopiero w 1684 r. Ominęła
go wyprawa wiedeńska z 1683 roku króla Jana III Sobieskiego, który powierzył mu
w tym czasie obowiązki obrony granic i pełną zwierzchność nad wojskiem. Czasami
powoduje to postrzeganie Andrzeja Potockiego jako wojskowego regenta czy
zastępcy króla na czas jego nieobecności. Jako wódz nie odniósł żadnego wielkiego
zwycięstwa, pozostając w cieniu wybitniejszych od siebie. Jednak jego dbałość o
armię, jej zaopatrzenie i wyposażenie, czyniła z niego wodza wyjątkowego.
Największym pomnikiem jego życia pozostaje Stanisławów. Miasto założone przez
hetmana, a nazwane na cześć syna, który zginął w czasie wyprawy wiedeńskiej, do
dziś pozostaje trwałym śladem po jego życiu i staraniach. Opiekunem Stanisławowa
był drugi syn Andrzeja - Józef, wielki kontynuator rodzinnych tradycji wojskowych,
z czasem hetman wieki koronny, jeden z najważniejszych polityków pierwszej
połowy XVIII wieku.
Format B5, s. 486